من به عنوان یک پزشک، با تجربیاتی که به دست آورده ام می دانم که برای تشخیص بیماری یک مراجعه کننده، در خیلی از مواقع با گرفتن یک شرح حال خوب و معاینه دقیق و دقت در موارد اصلی، میتوان بسیاری از بیماری ها را با تقریب نزدیک به صددرصد تشخیص داد و بررسی بیشتر برای اطمینان صددرصد در خیلی از مواقع لازم نیست و میتوان درمان را شروع کرد.

به نظر می رسد در رابطه با اختلالات موجود در یک جامعه نیز همین طور است و دقت در برخی موارد شایع خیلی از مسائل خوب و بد آن جامعه را مشخص می کند و برای اطمینان بیشتر شاید لازم باشد که محققین در آن مورد یک پروژه تحقیقاتی انجام بدهند. مثلا بی نظمی و آشفتگی و یا منظم بودن در ترافیک مخصوصا پشت چراغ قرمز نشان می دهد که به احتمال قریب به یقین با مردمی بی نظم ویا مرتب و منظم روبرو هستیم که این بینظمی و آشفتگی و یا نظم و ترتیب را در همه افعال و اعمال شان بروز می دهند و اگر میخواهیم این تشخیص را نهائی کنیم آنوقت به یک جامعه شناس نیاز داریم که پروژه ای تعریف کرده و یک تحقیق علمی را به انجام برساند. لزوم این تحقیق برای اینست که غیر از اینکه آن تشخیص را قطعی می کند، علل و عوامل آن را مشخص نموده و توزیع آن را در بین اقشار مختلف تشریح می کند و پیشنهادات علمی برای رفع مشکل نیز بیان می دارد و مواردی دیگر.

این مقدمه را گفتم تا به دوخبر از یک ماجرا که مشخص کننده یک واقعیت است بپردازم. در چند روز گذشته مسابقه ای بین تیم ملی فوتبال ایران و تیم ملی فوتبال ترینیداد برگذار شد که خوشبختانه با پیروزی تیم ایران به پایان رسید. دو خبری که توجه مرا به خود جلب کرد یکی در مورد تخریب قسمت هائی از ورزشگاه تازه ترمیم شده براثر باران نه چندان شدید بود و دومی در مورد درگیری بود که بین اعضا دو تیم به دنبال خطایی که انجام شده بود به وقوع پیوست.

حتما مطلع هستید که در ورزشگاه آزادی، اخیرا با فشار فدراسیون جهانی فوتبال تعمیرات زیادی انجام شده و ظاهر آبرومندانه ای به خود گرفته بود سوال اینست که این چه تعمیری بود که به فاصله بسیار کمی دچار چنین تخریبی شده است. مدیر، مهندس، ناظر، کارگر، مصالح و علل دیگری در این حادثه مقصر هستند که سرجمع همه آن ها می شود جامعه. مگر جامعه غیر از این افراد و روابط بین شان چیز دیگری است؟ این چه جامعه ای است که نتوانسته مدیر شایسته، مهندس مجرب، ناظر متعهد، کارگر کاردان، مصالح خوب و ... تولید کند که عملکردش فقط دو هفته دوام می آورد. نمی شود تربیت یک جامعه را نادیده گرفت و به اصلاح آن نپرداخت و فقط با مدیران و سایر عوامل برخورد کرد، چرا که حتی شدیدترین برخورد مثلا اعدام، با این افراد به تجربه ثابت شده است که به دلیل اینکه عوامل تربیتی موجود در همه افراد جامعه اصلاح نشده است هیچ تاثیری ندارد و سال ها و قرن ها هم بگذرد و آحاد جامعه تصمیم نگیرند که خود را اصلاح کنند این رویه ادامه خواهد یافت. عدم اصلاح در باورهای مردم آدم هایی تربیت می کند و تحویل جامعه می دهد که اولا تعمیرات مادی شان میشود تعمیرات در ورزشگاهی که دیدیم و ثانیا تولیدات معنویش میشود ورزشکارانی که آن برخورد بی ادبانه را با مهمانان کردند آن هم به دنبال یک خطا و تاسف بار تر این که در یک بازی دوستانه.

از این نوع حوادث و اخبار روزانه و به طور مکرر در امور شخصی و اجتماعی ما اتفاق می افتد و همه ما می بینیم و اصلا به این فکر نمی افتیم که باید خود را اصلاح کنیم که در غیر اینصورت این جامعه به جای روشن و خوبی نمی رسد. این اصلاح باید در همه افراد و اقشار در هر جایگاهی که هستند صورت گیرد و هیچ استثنائی ندارد.