این مطلب را حدود ده سال قبل یعنی 11 فروردین سال 1391 در همین سایت نوشتم و 3693 بار نیز مورد مطالعه قرار گرفته است ولی هنوز که هنوز است مشکل زباله یکی از اصلی ترین مشکلات کشور ما است و باید بارها و بارها مطرح شود تا هم متولیان امر راه حل ها را به دست بیاورند و هم مردم حساسیت موضوع را متوجه بشوند. بنابراین یک بار دیگر آن را در معرض مطالعه قرار می دهم:

گویا زباله ها دست از سر ما بر نمیدارند. هر کجا قدم میگذاری اولین چیزی که به استقبال شما میآید یا یک بطری خالی آب معدنی است و یا پلاستیک خالی چیپس و پفک. هیچ استثناء مکانی هم وجود ندارد، از قله های مرتفع کوهها گرفته تا سواحل دریاهای شمال و جنوب کشور و حتی در آبهای خروشان دریا، از کویر بی آب و علف مرکز کشور تا جنگل های انبوه شمال و غرب، از جاده های بدون آبادی استان های جنوبی و شرقی تا خیابانهای پر زرق و برق کلانشهرها. همه جا مملو از زباله شده و هیچ مکان عاری از زباله در کشور یافت نمیشود. همه در گفتار، عمل بسیار زشت ریختن زباله در طبیعت را با شدت و حرارت محکوم و تقبیح می کنیم ولی در عمل این کار را بارها و بارها انجام داده و موقع انجام، گفته قبلی خود را به بوته فراموشی میسپاریم. چرا این گونه است و چه میتوان کرد؟

به نظر من اگر حداقل دو باور غلط از باورهای بی شمار نادرستی که در فرهنگ ما در کنار باورهای زیبا وجود دارد، اصلاح نشود، هرگز نمیتوان به حل این بحران بزرگ و مصیبت عظیم اجتماعی امیدوار بود.

1-   "دور شدن فیزیکی زباله یعنی دور شدن کامل آن از من" این باور غلط یکی از پایه های اصلی مشکل وجود و حضور زباله در همه جای کشور است. باور داریم که اگر زباله را کمی از خود دور کنیم، شر زباله دفع شده و دیگر به ما بر نخواهد گشت، حال آنکه اصلا اینطور نیست. به عنوان مثال اگر شما در خیابا ن "الف" زندگی میکنید و زباله خود را در خیابان "ب" از ماشین به بیرون پرت می نمایید و بر اساس آن باور غلط فکر میکنید که شر زباله از سر شما دفع شده، مطمئن باشید که اشتباه میکنید، زیرا فردی که ساکن خیابان "ب" است همزمان با شما همین کار را در خیابان "الف" انجام میدهد زیرا او نیز مانند شما فکر میکند و بنابراین زباله شما به شما برمیگردد. یا اگر زباله خود را در کوهستان زیبا رها کرده و به شهر باز گشتید و خیالتان راحت است که زباله از شما دور است، اصلا اینطور فکر نکنید زیرا باد طبیعی و آب جاری همراه با شما و یا حتی قبل از شما زباله را به کوچه شما رسانده بطوریکه با دیدن آن به زمین و زمان لعنت میفرستید. البته این حالت، حالت خوب آنست و در حالت بدتر، از ترکیب زباله های متفاوت و نامتجانس در طبیعت، سمومی تولید میشود که انتقال آن از طریق آب، هوا و مواد غذائی به بدن شما، بیماریهائی که بعضا مهلک است، ایجاد میگردد و باز هم نفرین و ناله شما را به دنبال دارد. بنابراین برای رفع مشکل باید باور غلط فوق را به این باور درست تغییر داد که "اگر میخواهم از شر زباله رها شوم باید با تفکر و مطالعه زباله ها را بصورت علمی دفع کنم، بطوریکه زباله های قابل جذب، به طبیعت برگردد و زباله های غیرقابل جذب اولا کمترین تولید را داشته باشد (مانند جایگزینی پاکت پلاستیکی با پاکت کاغذی) و ثانیا با فرایند بازیافت تبدیل به وسایل قابل استفاده بشود".

2-   "مکان مورد احترام من فقط چهار دیواری خانه من است ولا غیر" این باور غلط دومین پایه مهم مصیبت بزرگ زباله دانی شدن کشور ما است و به نظر می رسد یکی از علل ایجاد این باور اینست که تعصب و وابستگی مردم نسبت به آب وخاکشان کم شده است. فکر می کنم علت اصلی کاهش تعصب نسبت به مکان، "احساس تبعیض" است، به عنوان مثال اگر والدین نسبت به یکی از فرزندان خود توجه کمتری نشان دهند، آن فرزند احساس وابستگی کمتری نسبت به خانه پیدا میکند و مثلا در تمیز نگه داشتن محیط خانه بی تفاوت میشود. در سطح کشوری نیز همین حالت وجود دارد ودر کشورهائی که احساس تبعیض کمتر است و فاصله درآمد دهکهای بالا و پائین جامعه کم است، احساس وابستگی مردم نسبت به کشورشان بیشتر بوده و یکی از نتایج آن اینست که همه جای کشور را همچون محیط خانه خود دانسته و به دلیل احترامی که برای آن قائلند، یکی از نشانه ها اینست که زباله هایشان را بدون توجه در هر کجا رها نمیکنند. بنا براین باید با اصلاح امور، تبعیض و احساس تبعیض را در جامعه کاهش داد و در این حالت است که مردم یکی از دقتهائی که میکنند اینست که برای تمام آب وخاک کشورشان حرمت قائل شده و همانگونه که در منزل خود زباله ها را پخش و پرت نمیکنند، در کوچه و خیابان و بیابان و جنگل و دریا نیز رعایت نموده و با دفع درست زباله، در تمیز و پاک نگهداشتن آن مشارکت میکنند.

مطمئنا علاوه بر این دو علت ریشه ای، علل دیگری هم وجود دارد که بایستی مورد توجه قرار گیرد، ولی حتی اگر فقط همین دو باور، با ریشه یابی و اقدامات موثر، اصلاح شود، با اطمینان میتوان گفت که قسمت اعظم مصیبت عدم رعایت دفع اصولی زباله در کشور ما حل خواهد شد.